Đến với Nghĩa trang liệt sỹ Quốc gia Trường Sơn và Nghĩa trang liệt sỹ Quốc gia Đường 9; Đây là những công trình đền ơn đáp nghĩa đồ sộ nhất, qui mô nhất có tính nghệ thuật cao, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc và sự tôn vinh của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta đối với những người con yêu quí trên mọi miền tổ quốc đã anh dũng hy sinh trên tuyến đường Hồ Chí Minh, con đường huyết mạch từ miền Bắc chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược giải phóng dân tộc và thống nhất đất nước; là nơi yên nghỉ của hàng ngàn anh hùng liệt sỹ với đầy đủ ba thứ quân gồm: Bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, dân quân du kích và thanh niên xung phong là những người trực tiếp chiến đấu, phục vụ chiến đấu hy sinh khi tuổi đời chưa tròn đôi mươi trên chiến trường Quảng Trị và trên đất bạn Lào, Cam Pu Chia trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta. Chúng tôi làm lễ dâng hoa tại các đài ghi công, nhà bia tưởng niệm và lần lượt thắp hương và kính cẩn nghiêng mình trước hương hồn của các anh hùng liệt sỹ. Một nổi đau nhói tim khi nhìn thấy nhiều và rất nhiều phần mộ chưa xác định được thông tin người nằm dưới mộ; do ác liệt của chiến tranh không những máu và xương của các anh, các chị thấm vào trong từng tấc đất của tổ quốc mà tên tuổi của các anh, các chị cũng không còn.

Nghĩa trang liệt sỹ Quốc gia Trường Sơn và Nghĩa trang liệt sỹ Quốc gia Đường 9 không chỉ nơi yên nghỉ của hàng ngàn anh hùng liệt sỹ mà còn là nơi suy tôn, là biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, của tinh thần, ý chí đấu tranh giành độc lập và khát vọng hòa bình của nhân dân ta.

Rời Nghĩa trang liệt sỹ Quốc gia Trường Sơn và Nghĩa trang liệt sỹ Quốc gia Đường 9 chúng tôi về thăm Thành cổ Quảng Trị, nơi đây nổi tiếng cuộc chiến khốc liệt 81 ngày đêm năm 1972 của bộ đội ta để bảo vệ Thành Cổ và Thị xã Quảng Trị. Vi vậy, kẻ thù điên cuồng tập trung vào đây một lực lượng quân đội khổng lồ với nhiều binh chủng, nhiều sư đoàn mạnh nhất của quân Việt Nam cộng hòa. Mặt trận Quảng Trị, đặc biệt là Thị xã, Thành Cổ Quảng Trị trở thành mục tiêu trọng yếu nhất, nơi đọ sức quyết liệt giữa ta và địch trong 81 ngày đêm đã đi vào lịch sử như bản hùng ca bất tử, trở thành biếu tượng sáng ngời của chủ nghĩa ành hùng cách mạng, mãi mãi khắc ghi trong lịch sử chống giặc xâm lược của dân tộc Việt Nam. Thành cổ Quảng Trị nơi đây “Mỗi mét vuông đất mà chiến sỹ ta giành được thực sự là một mét vuông máu”, có nhà thơ đã nhắn nhủ:

Nhẹ bước chân và nói khẻ thôi
Cho đồng đội tôi năm yên dưới cỏ
Trời Quảng Trị trong xanh và lông gió
Dẫu ồn ào đừng lay động hàng cây
Mỗi tấc đất là một cuộc đời có thật.

Khác với Nghĩa trang liệt sỹ Quốc gia Trường Sơn và Nghĩa trang liệt sỹ Quốc gia Đường 9 hay nghĩa trang khác thì liệt sỹ nào có mộ liệt sỹ đó dù có tên hay chưa xác định được thông tin. Nhưng với Thành Cổ Quảng Trị các anh chỉ có một ngôi mộ chung “Đài tưởng niệm trung tâm” là biểu tượng của nấm mồ chung.

Ngưỡng mộ tinh thần chiến đấu ngoan cường, anh dũng hy sinh vì độc lập tự do, vì hạnh phúc của nhân dân; Đoàn chúng tôi kính cận nghiêng mình thắp một nén tâm hương với lòng thành tâm cầu nguyện mong rằng linh hồn các anh sẽ từ cỏi âm được siêu thoát về cỏi vĩnh hằng và thanh thản nới chín suối. Là những người lính năm xưa chúng tôi rất hiểu giá trị của độc lập tự do, giá trị của cuộc sống hôm nay mà chúng tôi đang hưởng phải đổi bằng xương, máu của bao thế hệ cha anh đi trước; chúng tôi nguyện học tập và sống xứng đáng với sự hy sinh của các anh hùng liệt sỹ.

Trần Xuân Cầm